Het nieuwe nabestaandenpensioen

Een stap vooruit, maar we zijn er nog niet
Yu Hong Tam
19 oktober 2022

Lees je over het nieuwe pensioenstelsel, dan gaat het al snel over de keuze van pensioenfondsen voor de flexibele of de solidaire premieregeling en over invaren. Het nabestaandenpensioen komt minder aan bod. Terwijl de ambitie hoog is: een meer gestandaardiseerd, adequater en begrijpelijker nabestaandenpensioen. Minder risico voor deelnemers. Met als doel schrijnende situaties zoveel mogelijk te voorkomen.[1] Gaat dat lukken? En betekent meer gestandaardiseerd en begrijpelijker ook beter uitvoerbaar? We vragen het Yu Hong Tam, actuarieel specialist van PMT Groep.

Nabestaandenpensioen onder het vergrootglas

Mensen zijn niet dagelijks bezig met hun nabestaandenpensioen. Liever denken we over de mooie reizen en andere plannen ná ons pensioen. Dat is begrijpelijk. Toch is het van groot belang als het moment komt dat je er een beroep op moet doen. Het verdriet van het overlijden van je geliefde of ouder overheerst. Daarna komt de vraag hoe je de rekeningen moet betalen en neem je contact op met de verzekeraar of het pensioenfonds.

Het nabestaandenpensioen bestaat vaak uit partnerpensioen voor de partner en wezenpensioen voor kinderen als één of beide ouders zijn overleden. Yu Hong: “Bij pensioenfondsen en verzekeraars ligt de uitvoering van het nabestaandenpensioen onder een vergrootglas. De contactmomenten, administratieve afhandeling en communicatie hebben grote impact op nabestaanden. Hoe verdrietig ook, het is een moment om het verschil te maken. Dan helpt het natuurlijk niet als het nabestaandenpensioen ingewikkeld is en de verschillen tussen regelingen bij de diverse pensioenfondsen en verzekeraars groot zijn. Dat brengt onduidelijkheid en onzekerheid met zich mee. ‘Waarom is de uitkering lager dan ik verwacht had? Wat is een franchise? We zijn niet getrouwd, krijg ik dan partnerpensioen?’”

Nabestaandenpensioen vóór pensionering begrijpelijker

Het eenvoudiger én begrijpelijker maken van het nabestaandenpensioen vindt Yu Hong een goede zaak. Yu Hong: “Bijvoorbeeld het plan om 50% van het pensioengevend loon als maximum te hanteren voor de hoogte van het nabestaandenpensioen vóór pensionering.[2] Dat is een duidelijke stap voorwaarts. Makkelijk uit te leggen en het salaris op het moment van overlijden staat centraal. In het huidige stelsel is de bepaling van de hoogte van het nabestaandepensioen complex en roept deze vragen op. Ook kan lagere opbouw in het verleden leiden tot een nabestaandenpensioen dat niet in verhouding staat met het laatstverdiende salaris. Bij invoering van het nieuwe nabestaandenpensioen is dat risico verdwenen.“

Maar er zijn ook kanttekeningen. Yu Hong: “Natuurlijk is het geen verplichting om het maximum van 50% te hanteren. Een adequater nabestaandenpensioen hangt daarmee af van de keuze die in de pensioenregeling is gemaakt. En dan is er nog de zogenaamde witte vlek: werknemers zonder pensioenregeling. Het probleem van schrijnende gevallen door geen of een te laag nabestaandenpensioen is met dit nieuwe nabestaandenpensioen niet opgelost. Daarbij wordt het nabestaandenpensioen na pensionering niet aangepast. Dit adequaatheid hiervan blijft afhankelijk van de opbouw gedurende de diensttijd.”

Moderniseren en uniformeren partnerbegrip positief

Een andere belangrijke wijziging is het uniforme partnerbegrip.[3] Yu Hong: “Wanneer ben je partner? Vroeger was dat heel eenvoudig: als je getrouwd bent. Tegenwoordig ligt dat anders en zijn er veel meer samenlevingsvormen. Pensioenfondsen en verzekeraars hebben nu de ruimte om een eigen partnerbegrip te hanteren. Daarom wil men uitgaan van een uniform partnerbegrip dat alle pensioenfondsen en verzekeraars moeten gebruiken. Is er sprake van een huwelijk, geregistreerd partnerschap of notarieel samenlevingscontract dan is het helder. Zo niet, dan moeten personen minimaal zes maanden samenwonen op hetzelfde adres en een duurzame huishouding voeren. Hiervoor wordt een partnerverklaring in het leven geroepen. Het uniforme partnerbegrip voorkomt verschillen tussen regelingen van verzekeraars en pensioenfondsen. Verder wordt het partnerbegrip afgestemd op de huidige tijd.” Ook hier kan Yu Hong zich in vinden. “Het nabestaandenpensioen is toe aan groot onderhoud. Het moderniseren van het partnerbegrip past daarin en het uniformeren schept duidelijkheid.”

En de uitvoering?

En de uitvoering? Yu Hong: “De administratie gaat echt veranderen. Het is geen aanpassing maar een fundamentele wijziging. Het administratiesysteem, de processen en de communicatie moeten op de schop. Dit mag je als uitvoerder nooit onderschatten, maar door de eenvoudiger opzet van het nieuwe nabestaandenpensioen zal de inrichting niet tot problemen leiden. Wijzigingen van de franchise en het opbouwpercentage zijn verleden tijd. De impact van het verleden is er niet, dat scheelt. Een baanwissel of deeltijdwerken in het verleden doet er niet toe. Als het nieuwe nabestaandenpensioen eenmaal is ingericht, dan wordt de uitvoering eenvoudiger.

Complexer voor de uitvoering is het streven van de wetgever om de risico’s bij einde dienstverband te verkleinen. Yu Hong: “De dekking voor het nabestaandenpensioen wordt verplicht drie maanden voortgezet (uitloopperiode). Daarnaast wordt de dekking voorgezet als er sprake is van een uitkering in de zin van de Werkeloosheidswet of als er gekozen is voor Vrijwillige Voortzetting.[4] De ervaring leert dat hiervoor aparte informatiestromen en communicatie tussen ex-deelnemer en verzekeraar of pensioenfonds moeten word ingericht. Immers, de betreffende persoon is geen deelnemer maar ex-deelnemer. Ook is er uitwisseling van gegevens met het UWV voor nodig. Het is een uitdaging voor de pensioenuitvoerders om de gegevensuitwisseling in samenwerking met het UWV goed in te richten. Dit alles werkt complicerend in de uitvoering. Al was Vrijwillige Voortzetting in het oude stelsel ook al mogelijk.”

"Meer gestandaardiseerd en begrijpelijker is niet hetzelfde als standaard en begrijpelijk."
– Yu Hong Tam
Wat denkt de Tweede Kamer van het nieuwe nabestaandenpensioen?

De inwerkingtreding van de Wet Toekomst Pensioenen is net door Minister Carola Schouten uitgesteld naar 1 juli 2023. Wat verwacht Yu Hong nog op het gebied van het nabestaandenpensioen? “Het doel van de nieuwe regelgeving omtrent het nabestaandenpensioen werd positief ontvangen tijdens de wetgevingsoverleggen. Maar er is nog veel discussie. Bijvoorbeeld over vrijwillige voortzetting. Veel Kamerleden willen dat na de keuze voor vrijwillig voortzetten deze vrijwillige voortzetting doorloopt tot het stopzetten door de ex-deelnemer. Dit betekent het schrappen van de jaarlijkse bevestiging door de ex-deelnemer. Hier is het laatste woord nog niet over gezegd. Verder is er discussie over grote verschillen die kunnen ontstaan tussen het nabestaandepensioen vóór pensionering en ná pensionering en leeft er angst dat hoge risicopremies zullen leiden tot uitgeklede regelingen. Ook blijft een kritiekpunt van veel Kamerleden dat het nieuwe nabestaandenpensioen het risico op een te laag of geen nabestaandenpensioen onvoldoende tegengaat. Ik zal het laatste wetgevingsoverleg en de plenaire behandeling dan met interesse volgen.” aldus Yu Hong.

Uitvoering blijft meer dan ooit mensenwerk

Yu Hong eindigt met een waarschuwing. “Meer gestandaardiseerd en begrijpelijker is niet hetzelfde als standaard en begrijpelijk. De interesse in pensioen is gering. Het aanvragen van een nabestaandenpensioen blijft een emotionele gebeurtenis. Ook het al dan niet vrijwillig voortzetten van de dekking is voor veel ex-deelnemers ingewikkeld. Daarom blijft het zaak voor verzekeraars en pensioenuitvoerders om in te zetten op persoonlijke service en communicatie. Uitvoering blijft meer dan ooit mensenwerk. De medewerkers van verzekeraars en pensioenuitvoerders maken het verschil voor de deelnemers, ex-deelnemers en nabestaanden. Natuurlijk ondersteunt door goede IT-oplossingen. Dit verandert niet bij oud dan wel nieuw nabestaandenpensioen.”

1, 2, 3 & 4 Wijziging van de Pensioenwet, de Wet inkomstenbelasting 2001 en enige andere wetten in verband met herziening van het pensioenstelsel, standaardisering van het nabestaandenpensioen, aanpassing van de fiscale behandeling van pensioen en enige andere wijzigingen ten aanzien van pensioen (Wet toekomst pensioenen), MEMORIE VAN TOELICHTING, Tweede Kamer der Staten Generaal (Tweede Kamer, vergaderjaar 2021–2022, 36 067, nr. 3)

PMT img blogs6 yu
Yu Hong Tam

Als actuarieel specialist voer ik al meer dan 17 jaar opdrachten uit in de pensioenbranche. Ik houd van complexe vraagstukken op het snijvlak van pensioen en IT. Oplossingen creëren voor opdrachtgevers en collega's is wat mij drijft.

We gebruiken cookies en vergelijkbare technologieën om de gebruikerservaring te verbeteren en om content te leveren die relevant is voor onze doelgroepen. Afhankelijk van hun doel, kunnen analyse- en marketingcookies worden gebruikt naast technisch noodzakelijke cookies. Door op "Akkoord" te klikken, verklaart u akkoord te gaan met het gebruik van bovengenoemde cookies.